ROTTERDAM- Een van de manieren om meer mensen naar de stembus te krijgen, is door hen te herinneren aan hun ‘burgerplicht’. Dat is een van de adviezen die onderzoekers geven na het bestuderen van de lage opkomst bij de laatste gemeenteraadverkiezingen in vier Rotterdamse buurten. Bij de raadsverkiezingen op 16 maart 2022 was de opkomst in Rotterdam 38,9%, het laagste percentage ooit. Een nieuw onderzoek, uitgevoerd door Onderzoeksbureau EMMA (met hulp van De Haagse Hogeschool en de Universiteit Utrecht), biedt enkele verklaringen en aanbevelingen.
De onderzoekers stellen voor om kiezers meer bewust te maken van hun veronderstelde burgerplicht (Nederland heeft geen opkomstplicht). Uit het onderzoek blijkt dat veel mensen die wel stemmen, dat niet doen omdat ze veel vertrouwen of kennis hebben van de politiek, maar omdat ze vinden dat het hun plicht is als burger. Dit gevoel van burgerplicht kan versterkt worden, denken de onderzoekers. Door kiezers aan te spreken op hun burgerplicht, kunnen meer mensen gemotiveerd worden om naar de stembus te gaan en hun stemrecht te gebruiken.
Naast het benadrukken van de burgerplicht, zijn er ook andere manieren om de opkomst te verhogen, maar die zijn niet zo eenvoudig of effectief. Zo zou men een opkomstplicht kunnen invoeren of verschillende verkiezingen kunnen samenvoegen, maar dat vereist de medewerking van de landelijke politiek. Of men zou verkiezingsfestivals, informatiecampagnes en het makkelijker maken van het stemmen, bijvoorbeeld per brief of over meerdere dagen, maar deze zijn uiterst fraude gevoelig.
groepen inwoners het gevoel kan versterken dat de politiek er niet voor hen is. Dat kan de opkomst verder drukken bij die laatste groepen, waardoor er daar ook minder stemmen te winnen zijn voor zittende politieke partijen, die daaraan dan minder aandacht zouden besteden, waardoor de opkomst verder daalt, enzovoort, enzovoort. De aanbeveling van de onderzoekers: ‘Zittende en nieuwe politieke partijen kunnen deze negatieve spiraal doorbreken. Dat is hard werken, maar ze kunnen daarmee niet alleen hun kiezerspotentieel vergroten, maar ook gelijk de opkomst bevorderen.’